ایران‌شناسی در ایران پیش از معاصر

باستان‌شناسی

در قرن 15 میلادی سیاحان اروپایی به ویرانه‌های کاخ تخت‌جمشید و برآمدگی‌های و برجستگی‌های نقش رستم توجه نمودند و اولین اطلاعاتی که در این‌باره کسب شد به وسیله سفیر جیوسافاتو باربارو (به انگلیسی: jiosaphato barbaro)‏ بود که در سال 1472 میلادی به ایران سفر کرد. گرچه حکایتات سیاحان و جهانگردان اروپایی مقرون به صحت و حقیقت نبود، ولی در هر حال علاقه و توجه اروپاییان نسبت به آثار و ابنیهٔ ایران روز به روز شدیدتر می‌شد.^[۱]

اولین آشنایی اروپائیان با خطوط میخی در سال 1618 میلادی روی داد یعنی در زمانی که سفرای پادشاه اسپانیا فیلیپ سوم در دربار شاه عباسی اول بنام‌های راه آنتونیو دو گووه‌آ (به انگلیسی: antonio de gouvea)‏ و دوک دن گارسیا دو سیلوا دو فیگوئروآ (به انگلیسی: don garcias de sylva de figueroa)‏ برای اولین بار در اروپا موضوع علائم میخی را که در ویرانه های کاخ داریوش بزرگ در تخت‌جمشید پیدا شده بود به اطلاع محققین رساندند. گارسیا یادآور شد که خطوطی را که دیده بهیچ‌وجه با خطوط دیگر شباهت نداشته و صور هرمی شکلی است که به طرق مختلف نقش شده است.^[۲]

در سال 1621 پیشاهنگ شرقی‌شناس کشور ایتالیا به نام پی‌ترو دلاواله (به انگلیسی: pietro della valle)‏ ویرانه‌های تخت جمشید را توصیف نمود و از پنج علامت خطوط میخی نسخه‌هایی عکس‌برداری، یعنی شبیه‌نویسی کرد. با توجه به سمت و جهت استقرار علائم چنین استنباط نمود که خطوط مزبور باید از چپ به راست خوانده شود. پی‌ترو دلاواله علائم میخی را به دقت نسخه‌برداری کرد و جهت خواندن خطوط مزبور را تعیین نمود.^[۳]

در سال 1674 جهانگرد فرانسوی موسوم به ژ. شاردن (به انگلیسی: j. chardin)‏ نسخه‌ای از کتیبه‌های فارسی باستان را به همراه خود به کشور اروپا برد. او به اشتباه تصور می‌کرد که کتیبه های مزبور باید مانند هزوارش‌های چینی از بالا به پائین خوانده شود.^[۴]

کشف رمز خواندن خطوط میخی بعدها به کندی انجام گرفت؛ بدین معنی که برای خواندن کتیبه‌ها لازم بود معنای هر علامت معلوم گردد، در حالی که هنوز زبانی که این خطوط میخی بدان تحریر شده بود و زمان تحریز و ملت منتسب به آن از مسائل مجهول به شمار می‌رفت.^[۵]

در ماه مارس 1765 میلادی، کارستن نی‌بور (به انگلیسی: carston niebuhr)‏ پدر مورخ شهیر ونامی، در حین سیر و گردش خویش، چند روزی را هم در تخت‌جمشید گذرانید و از کتیبه‌های معروف و تازه کشف شده نسخه‌برداری دقیق نمود. این اقدام وی گامی بود که به جلو برداشته شد، زیرا تا آن زمان هنوز در اروپا نسخۀ دقیقی از متون مرتبط به یکدیگر وجود نداشت. «گارستن نی‌بور» نظر «پی‌ترو دلاواره» را مبنی بر اینکه خطوط میخی باید از راست به چپ خوانده شود تائید و تصدیق نمود و علاوه بر آن «نی‌بور» به این نکته توجه کرد که کلیۀ کتیبه‌های تخت‌جمشید در سرستون قرار گرفته و یا در روی لوحه‌های جداگانه‌ای منقوش است و این لوحه‌ها هم سه‌گانه بوده است. در نتیجۀ این مشاهدات چنین نتیجه گرفت که کتیبه‌های مزبور با سه نوع خط نوشته شده، ولی متن همۀ آنها یکی است. خط نوع اول ساده‌تر و الفبایی و مشتمل بر 42 علامت می باشد. اثر نی‌بور که در سال 1778 میلادی انتشار یافت در امر آشنایی اروپائیان با خطوط میخی کمک شایانی نمود و مبنا و پایۀ کشف رمز خواندن خط مزبور قرار گرفت و از اینرو تمام کوشش‌ها در راه مطالعه و تحقیق دربارۀ خط ساده معطوف و متمرکز گردید.^[۶]

ایران‌شناسی در ایران معاصر

در ایران سازمانی به نام بنیاد ایران‌شناسی در حوزه پژوهش‌های ایران‌شناختی فعالیت می‌کند. این سازمان در سال ۱۳۷۶ تاسیس شد. بنیاد ایران شناسی، کوشش در ساماندهی فعالیتها و گسترش آنها به منظور شناختن و شناساندن جلوه‌های تمدن و فرهنگ ایران اسلامی و تاریخ آن را هدف اصلی خود می‌داند.^[۷] همچنین از سال ۱۳۸۱، مجله‌ای با عنوان پژوهش‌های ایران‌شناختی توسط مرکز نشر دانشگاهی در همین حوزه منتشر می‌شود که به زبان آلمانی است. دانشگاه شهید بهشتی نیز با همکاری بنیاد ایران‌شناسی، در مقطع کارشناسی ارشد رشته ایرانشناسی دانشجو می‌پذیرد.^[۸]

ایران‌شناسی در اروپا

زبان و ادبیات فارسی و پشتو در دانشگاه کراکف (لهستان) تدریس می‌شود. بخش ایران‌شناسی دانشگاه کراکف

ایران شناسان برجسته

تعدادی از ایرانشناسان معروف:

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: